در این مقاله به مطالعه دسته بندی روش های مختلف کروماتوگرافی پرداخته ایم.

روش های کروماتوگرافی

روش‌های کروماتوگرافی را می‌توان به صورت های مختلف دسته بندی کرد. در زیر چهار نوع از این دسته بندی را با اختصار توضیح می دهیم:

دسته بندی بر اساس علل فیزیکی و شیمیایی حاکم بر کروماتوگرافی

• کروماتوگرافی تقسیمی: در این روش از کروماتوگرافی، جداسازی بر اساس تقسیم نابرابر اجسام بین دو فاز مایع و یا دو فاز مایع و گاز انجام می گیرد و قانون توزیع بر فرایند کروماتوگرافی کاملاً حاکم است.
• کروماتوگرافی جذب سطحی: جداسازی در این روش از کروماتوگرافی بر اساس توزیع متفاوت اجسام بین یک فاز سیال (مایع یا گاز) و یک فاز جامد مبتنی است. توزیع اجسام در این روش، از قوانین جذب سطحی تبعیت می‌کند.
• کروماتوگرافی مبادله یون: در این روش، مهاجرت افتراقی اجسام در طول بستر مهاجرت،  از تمایل متفاوت رزین مبادله کننده یون به هر یک از آنها سرچشمه می‌گیرد. مبادله کننده یون نقش فاز ثابت را ایفا می‌کند که می‌توان جامد یا مایع باشد که در حالت اخیر بر روی تیکه گاهی قرار دارد. فاز متحرک در این روش همواره مایع است.
• کروماتوگرافی الک مولکولی( این روش از کروماتوگرافی را کروماتوگرافی تراوائی نیز نامیده اند و ژل کروماتوگرافی نیز جز همین روش از کروماتوگرافی محسوب میشود): در این روش از کروماتوگرافی، جنس و ترکیب فاز ثابت از جنس و ترکیب فاز متحرک بوده و آن را در داخل حفره های موجود در داخل دانه های مواد تکیه گاه نگهداری می کنند. در این روش، تکیه گاه های به کار رفته به دودسته تقسیم میشود. دسته اول آنهایی هستند که در تماس با فاز مایع (ثابت یا متحرک) آماس می‌کنند (ژلها) در صورتی که دسته دوم تکیه گاه های را شامل می‌شوند که دارای حفرات و منافذی با اندازه ثابت بوده و معمولا اماس نمی‌کنند. ضریب توزیع اجسام بین فاز ثابت و فاز متحرک را ضریب نفوذ و یا ضریب عبور می نامند.
• کروماتوگرافی اخراج با نمک زنی یا کروماتوگرافی رلارگاژ: در این روش، فاز ثابت تنها نقش تکیه گاه مولکول ها و زوج یونهای ته نشین شونده در محلول های نمکی آبی را ایفا می کند. فاز متحرک را همواره محلولهای نمکی آبی تشکیل می‌دهد و جداسازی در این روش از کروماتوگرافی، از محلولیت متفاوت زوج یون ها و مولکول ها در محلولهای آبی نشأت می‌گیرد .
• دسته بندی بر اساس شکل و ساختمان بستر مهاجرت:
• کروماتوگرافی صفحه که خود به دو روش کاغذی و لایه نازک تقسیم می‌گردد.
• کروماتوگرافی ستونی.
• دسته بندی بر اساس حالت های فیزیکی فازهای ثابت و متحرک :

1- کروماتوگرافی مایع- جامد L.L.C.) ( که در آن فاز متحرک، مایع و لی فاز ثابت جامد است .

2-کروماتوگرافی مایع -مایع ) L.L.C.  (در این روش هر دو فاز مایع است.

• کروماتوگرافی گاز –جامد(G.S.C) در این روش فاز متحرک گاز ولی فاز ثابت جامد است.
• کروماتوگرافی گاز –مایع (G.L.C.) روشی است که فاز متحرک را گاز و فاز ثابت را مایع تشکیل می دهد.
• دسته بندی بر اساس ماهیت شیمیایی اجسام تفکیک شونده:

این نوع تقسیم بندی بیشتر به منظور ارائه روشهای جداسازی ترکیبات با استفاده از کروماتوگرافی و ارائه نتایج عملی وابسته به آنها به میان آمده است. به عبارت دیگر می‌توان در این نوع تقسیم بندی تمام امکانات کروماتوگرافی ترکیب شیمیایی معینی را یک جا ارائه داد. بدیهی است به تعداد جنس و ماهیت شیمیایی ترکیبات می توان تقسیم بندی را تعمیم داد، نظیر کروماتوگرافی قندها، کروماتوگرافی اسیدهای آمینه، کروماتوگرافی کاتیونها، کروماتوگرافی آنیون ها و غیره.

روشن است که شیوه‌های دیگری از تقسیم بندی نیز وجود دارد که به منظور رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می شود.

هر کدام از طبقه بندی های بالا دارای معایب و مزایایی می باشد. که هر مولف برای تدوین مجموعه ای  درباره کروماتوگرافی، یکی از این طبقه بندی ها برای توضیع و بررسی روش های کروماتوگرافی از دیدگاهی خاص انتخاب می‌نمایند. طبقه بندی بر اساس علل فیزیکی و شیمیایی را برای منظورهای آموزشی بسیار مفید است، زیرا با روشن شدن علل فیزیک و شیمیایی پدیده ها، فهم و توجیه ، اصول کروماتوگرافی و مقایسه روشهای مختلف آن و دنبال کردن موضوعات از نقطه نظر آموزشی آسان تر خواهد بود.از طرف دیگر در این روش،  با پیش‌بینی عوامل موثر بر پدیده ها می توان به آسانی در جهت اصلاح روش‌های کروماتوگرافی و حتی ابداع شیوه های جدید نیز اقدام کرد. با این حال این تقسیم‌بندی نیز دارای  معایبی است که اهم آنها عبارتند از :

چون شکل هندسی بستر کروماتوگرافی در گسترش تئوری و تعیین روابط وابسته به آن نقش تعیین کننده دارد، از این رو ممکن است برخی از موضوعات مطروحه در روش های متفاوت کروماتوگرافی و بر اساس علل فیزیک و شیمیایی پرنده فرایندها شبیه هم تکراری باشند . با این حال سعی فراوان خواهد شد از تکرار موضوعات حتی الامکان جلوگیری به عمل آمده و برای رعایت اختصار از تشابه و وابستگی های موجود به این روش‌ها، در ارائه آنها استفاده شود.

مجموعه طبیب شیمی برای اولین بار، اقدام به ساخت ستون های  HPLC در ایران نموده است. قیمت مصرفی این محصول زیر قیمت بازار است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد خرید و فروش ستون با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

جهت اطلاع از قیمت کروماتوگرافی HPLC ، با همکاران ما در واحد فروش مجموعه طبیب شیمی در ارتباط باشید.

شماره تماس  09919936124

شماره واتساپ :09919936124